از ژاپن اسلامی به نرخ 80 برابر دلار
زمان به سرعت می گذرد و علاوه بر موهای خاکستری، اخیراً متوجه چندین تار موی سفید در سبیل، ابرو و روی ساعدم شده ام. دوران میانسالی را پشت سر می گذارم و به پیری می رسم. می خواهم به بهشت بگویم: خدایا! در سالهای آینده من را برای نوه هایم شرمنده نکنید و بگذارید چند ملاقه در جلیقه ام نگه دارم و به نوه هایم که وضعیت مغز بادام دارند بدهم. به خودم می آیم و به روح پریشان سرزنش می کنم: تو بچه نداری و بنابراین نوه نخواهی داشت مرد! کدام بادام، کدام پسته؟!
یادم نمی آید در نوجوانی اولین بار چه زمانی اصطلاح «سوئیس اسلامی» را شنیدم و از کدام مقام جمهوری اسلامی نقل کردم. پس از آن از تعبیر ژاپن اسلامی استفاده شد که البته غلامعلی حددادال آن را نپذیرفت و اظهار داشت که همیشه به دنبال برتری ایران بوده است.
داستان… ژاپن اسلامی روی زمین ماند و اکنون در شرایطی هستیم که اغلب مسئولان می گویند: «ما باید شکرگزار باشیم، عراقی ها برق و گاز ندارند، آفریقایی ها آب آشامیدنی ندارند، هند». و بسیاری از جاهای دیگر رسالت روشنی دارند.» به گفته وی ما باید قدردان باشیم. میتونه بدتر باشه مشکل اما این است که فیل در حال حاضر به توکیو و زوریخ اهمیت نمی دهد و ما وضعیت اقتصادی نگران کننده ای در منطقه داریم. ایران نه تنها در تحقق رویای جاه طلبانه سوئیس اسلامی و ژاپن اسلامی ناکام مانده است، بلکه از کشورهای منطقه نیز عقب مانده و مسیر پیش رو مبهم و مه آلود است.
وقتی می گویم ما پشت کشورهای منطقه هستیم. آیا من در مورد پول ارزشمند کویت و ثروت قطر، امارات و عربستان سعودی صحبت می کنم؟ نه من در مورد همسایه غربی ایران یعنی ترکیه صحبت می کنم که به سطح این کشورهای عربی نرسیده است، نفت و گاز ندارد و طبق آمارهای فعلی سالانه 100 میلیارد دلار انرژی وارد می کند و اتفاقا انرژی بالایی دارد. هزینه ها مهمترین دلیل افزایش کسری تجارت خارجی ترکیه است.
بی شک اختلافات سیاسی و اقتصادی زیادی بین ایران و ترکیه وجود دارد. ترکیه عضو ناتو است، در غرب بازی می کند و روابط اقتصادی گسترده ای با آمریکا و اروپا دارد. ایران نسبت به غرب کوتاه است، اصراری بر حضور در باشگاه های جهانی ندارد و اقتصاد رانتی و نفت محور دارد که هیچ حساب مالی روشنی ندارد و روابط تجاری قابل توجهی با بازارهای جهانی ندارد. ولی یکی یکی از شباهت ها و اشتراکات مهم بین سیستم های اقتصادی ترکیه و ایران این است که هر دو کشور دائماً از بیماری تورم فزاینده رنج می برند و این وضعیت منجر به افزایش شکاف طبقاتی و افزایش تعداد فقرا و بی توجهی می شود. از سرعت توسعه .
بگذارید در یک نگاه سریع و گذرا نشان دهم که در 23 سال گذشته به قول مدیر جماعت با قلم شلاق چه بر سر ارزش پول ملی این دو کشور ایران و ترکیه آمده است:
زمانی که حزب عدالت و توسعه اردوغان در سال 2002 قدرت را به دست گرفت، هر دلار آمریکا کمی بیش از 1.5 لیر ارزش داشت. (عدد دقیق 1 لیر و 65 قروش است). اما اکنون در بازار ترکیه هر دلار آمریکا تقریباً 33 لیر است. (عدد دقیق 32 لیر و 42 قروش است) بنابراین در این مدت، قیمت دلار در ترکیه 20 برابر در ایران و در قرن 23 بود فروردین در سال 1380 هر دلار آمریکا 800 تومان بود امروز 64 هزار و 700 تومان است. بنابراین در این مدت، قیمت دلار در ایران 80 برابر شده است بوده است
شاید اولین توجیه بسیاری از حامیان وضع موجود این باشد که تحریم های آمریکا را مهم ترین عامل کاهش نرخ ریال معرفی کنند و بگویند; اگر ترکیه نیز تحریم می شد. قطعا حالش بدتر بود. این توجیه از دو جهت ناقص است: اول اینکه تنها عامل رکود و بحران اقتصادی در ایران موضوع تحریم نیست و همچنین به دلیل عوامل مرتبط با سیاست خارجی، سیاست داخلی و رویکرد دولت به توسعه و تولید است. تجارت و بانکداری به مراتب مهمتر از موضوع تحریم است. مشکل دوم ایران است یکی این کشور یکی از کشورهایی است که قدردان قدرت نفت و گاز در جهان است و همانطور که گفته شد ترکیه سالانه 100 میلیارد دلار نفت خریداری می کند و اگر مانند ایران خودکفا در انرژی بود، اتفاقاً من هستم. الان در وضعیت بهتری البته ترکیه با وجود شرایط سخت در سال 2023 توانست 54 میلیارد و 315 میلیون دلار از صنعت گردشگری کسب کند! در این میان دغدغه اصلی ایرانگردی این بود که آیا به گردشگران خارجی سیم کارت با اینترنت بدون فیلتر بدهند یا نه!
بررسی دقیق علل بحران اقتصادی در ترکیه و تورم تکان دهنده ای که جان شهروندان این کشور را تهدید می کند، نشان می دهد که علاوه بر این، دلایل اصلی کاهش ارزش لیر و بروز تورم بی سابقه می باشد. به دلیل مشکلات مرتبط با خطاها و بازگشت سیاست های نادرست حاکمیتی. اشتباهاتی مانند: روی گردانی از اصل شایسته سالاری و روی آوردن به خویشاوندی و همبستگی، بی توجهی به محوریت قانون در رقابت اقتصادی و بی توجهی به تشریفات قانونی مربوط به مناقصات کلان، انجام پروژه های عمرانی بدون توجیه اقتصادی و با توجیه حزبی، ماجراجویی و تنش آفرینی. در سیاست خارجی که استقلال بانک مرکزی را نادیده می گیرد و… ما خودمان هستیم. ظاهرا همه این دلایل را می دانیم!
در نهایت این موضوع را مرور کنیم و از مسئولان بپرسیم. چرا باید نرخ دلار آمریکا در ایران در مدت 23 سال 90 برابر شود اما در همین مدت در ترکیه تنها 20 برابر شود؟ آیا این مثال ساده نمی تواند ثابت کند که جایگاه ایران علاوه بر جهان، در منطقه کاملاً تضعیف شده است؟
۳۱۱۳۱۱
